دانه زیره سیاه

توضیحات

زیره سیاه چیست؟
زیره سیاه (Caraway) که به آن زیره نیز گفته می‌شود، یک ادویه منحصربه‌فرد است که مدت‌هاست در آشپزی و داروهای گیاهی استفاده می‌شود. گیاه زیره سیاه دارای برگ‌های ریز بریده شده و چتری‌های حاوی گل‌های سفید کوچک است. میوه یا دانه آن به رنگ قهوه‌ای روشن تا تیره، به شکل هلالی به طول حدود ۵ میلیمتر و با پنج برجستگی طولی در پشت آن است. زیره سیاه، اگرچه اغلب با دانه یا بذر اشتباه گرفته می‌شود، اما این غلاف کوچک و قهوه‌ای درواقع میوه‌ی خشک گیاه دوساله‌ی زیره سیاه (Carum carvi .L) از خانواده جعفریان است.
گیاه زیره سیاه، بومیِ اروپا و آسیای غربی است و از زمان‌های بسیار قدیم کشت می‌شد. طعم گرم، کمی تلخ و خاکی زیره سیاه شبیه به شیرین بیان، گشنیز و رازیانه است و هنگام استفاده‌ی دارویی، می‌تواند به‌عنوان دمنوش و یا مکمل غذایی مورد استفاده قرار بگیرد.

خواص زیره سیاه:

• برخی از ترکیبات موجود در زیر سیاه، خاصیت ضد التهابی قوی دارند که می‌توانند مشکلات گوارشی از جمله سوزش معده، نفخ و گاز معده، مشکلات هضم غذا، از دست دادن اشتها، اسهال، تحریک بافت گوارشی و اسپاسم خفیف معده و روده و همچنین مشکلات دیگری مانند زخم و گرفتگی عضلات را بهبود بخشند.
• روغن زیره سیاه برای بهبود سرفه بلغم، کنترل ادرار، از بین بردن باکتری‌های بدن و رفع یبوست استفاده می‌شود. همچنین بانوان هنگام عادت ماهانه برای تسکین دردهای قاعدگی و مادران شیرده برای افزایش جریان شیر در بدن خود از روغن زیره سیاه استفاده می‌کنند.
• در کرم‌های مخصوص ماساژ برای بهبود جریان خون و همچنین در دهانشویه‌ها از عصاره زیره سیاه استفاده می‌شود.
• در تمام غذاهای شور و شیرین مانند مانند نان، شیرینی، پنیر، خوراک‌های گوشتی و خورشت‌ها می‌توان از زیره به‌عنوان ادویه پخت‌وپز استفاده کرد.
• در صنایع و کارخانجات از روغن زیره سیاه برای طعم دادن به داروهای خاص استفاده می‌شود. همچنین معمولاً به‌عنوان اسانس در خمیردندان، صابون و مواد آرایشی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عوارض زیره سیاه:
اکثر افراد سالم، عوارضی در مصرف زیره سیاه از خود نشان نمی‌دهند. اما با این حال به دلیل کمبود تحقیقات کافی روی ایمنی این گیاه، بهتر است در موارد زیر احتیاط کنید:

• کودکان یا زنانی که باردار یا شیرده هستند، نباید زیره سیاه مصرف کنند. (اما قرقره آن از راه دهان در هنگام بارداری موردی ندارد.)
• کسانی که اختلال عملکرد کبد یا کیسه صفرا داشته باشد باید از زیره سیاه اجتناب کنند، زیرا برخی شواهد نشان می‌دهند که زیره سیاه مانع تخلیه کیسه صفرا می‌شود.
• خوردن روغن زیره سیاه به‌همراه روغن نعناع می‌تواند باعث باد گلو، دل درد و حالت تهوع شود. همچنین استعمال روغن زیره سیاه روی پوست در افرادی که پوست حساسی دارند ممکن است باعث جوش‌های پوستی و خارش شود.
• این احتمال وجود دارد که زیره سیاه باعث کاهش قندخون شود؛ بنابراین اگر مبتلا به دیابت هستید و از زیره سیاه استفاده می‌کنید، باید همواره قندخون خود را با دقت بررسی کنید و دوز داروهایی که برای دیابت استفاده می‌کنید را با مشورت پزشک خود به‌طور متناسب تنظیم کنید.
• عصاره زیره سیاه ممکن است باعث افزایش جذب آهن شود؛ بنابراین استفاده بیش‌ازحد زیره سیاه با مکمل‌های آهن یا غذاهای حاوی آهن می‌تواند باعث افزایش سطح آهن در بدن شود.
• زیره سیاه ممکن است در کنترل قندخون در حین و بعد از عمل جراحی اختلال ایجاد کند؛ بنابراین حداقل ۲ هفته قبل از عمل خود، استفاده از زیره را متوقف کنید.
• اگر از مصرف زیره سیاه مطمئن نیستید می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید یا از مشاوره آنلاین طب سنتی توسط پزشکان متخصص طب سنتی استفاده کنید.

نحوه استفاده از زیره سیاه:

زیره سیاه در سراسر جهان کشت می‌شود، نسبتاً ارزان است و به راحتی در بیشتر فروشگاه‌ها و عطاری‌ها در دسترس است. برای استفاده از زیره سیاه می‌توانید:

1. آن را به‌عنوان ادویه، به شکل کامل یا آسیاب‌شده به غذاهای خود اضافه کنید. برخی از غذاهایی که می‌توانید زیره سیاه به آن اضافه کنید عبارتند از: نان، کلوچه، انواع شیرینی‌ها و دسرها (مانند پای، تارت، مربا، ژله، کاستارد)، خورشت‌ها، سس‌ها، غذاهای ترش یا تخمیر شده، سبزیجات بوداده و…
2. مقداری از آن را به آب جوش اضافه کرده و به‌عنوان یک دمنوش آرامش‌بخش مصرف کنید.
3. از انواع مکمل‌هایی که با زیره سیاه درست شده‌اند، مانند کپسول‌ها، روغن‌ها، عرق‌ها و عصاره‌ها به شکل خوراکی یا غیرخوراکی استفاده کنید.

توجه کنید که هیچ توصیه مشخصی برای دوز مصرفی زیره سیاه مشخص نشده است، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مجموعاً ۱/۲ قاشق چای‌خوری تا ۱ قاشق غذاخوری (۱ تا ۶/۱ گرم) زیره سیاهی که در ۳ روز مصرف شود، احتمالاً بی‌خطر و موثر است.