دانه بارهنگ

توضیحات

گیاه بارهنگ از گیاهان دارویی مفید است که به طور خودرو در بیشتر شهر‌های کشورمان مانند تهران، کرج، گیلان، لاهیجان، همچنین در آذربایجان، کردستان، اصفهان، شیراز، کرمان، یزد، خراسان و سیستان و بلوچستان یافت می‌شود. قسمت‌های مورد استفاده این گیاه؛ تخم، برگ و ریشه است و دانه‌ها را از اواسط فصل بهار به بعد جمع آوری می‌کنند. در این مقاله شما را با خواص تخم بارهنگ، کاربرد‌های درمانی آن در طب سنتی، مضرات و موارد احتیاطی و منع مصرف آن آشنا می‌کنیم.

خواص تخم بارهنگ در طب سنتی:
تخم بارهنگ به شکل دانه‌های ریز قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه است و دارای چربی، صمغ، لیزاب، ترکیبات گلوکزیدی است و چنانچه در آب قرار گیرد، لایه رویی آن با ایجاد لعاب، تورم آن را سبب می‌شود. این دانه‌های ریز، حدود ۱۰ درصد مواد روغنی دارد. روغن بارهنگ زردرنگ است و بویی مطبوع و طعمی شبیه روغن گردو دارد. طبع دانه‌های بارهنگ سرد و خشک است. برخی از مهمترین خواص تخم بارهنگ عبارت‌اند از:

۱. درمان گلو درد: از خواص تخم بارهنگ در طب سنتی برای درمان گلودرد و نرم کردن سینه استفاده می‌شود. تخم بارهنگ پس از خیس کردن، لعاب فراوان دارد و از قدیم به همراه دانه به، تخم قدومه و تخم مرو به عنوان چهارتخمه برای نرم کردن سینه، رفع گلودرد، صاف کردن صدا و رفع خشونت حلق و گرفتگی صدا استفاده می‌شده است. مصرف دمنوش چهار تخمه برای سینه و گلو معجزه می‌کند.

۲. درمان سرفه خشک: به دلیل همان خاصیت ایجاد لعاب دانه بارهنگ، استفاده از آن برای تسکین سرفه‌های خشک و خونی مفید است، ضمن آنکه خوردن عصاره بارهنگ برای سل، خونریزی ریه و تنگی نفس مؤثر و مفید است. تخم بارهنگ قابض است و اثر نرم کننده دارد.

۳. کمک به درمان عفونت ریه و کاهش تب: یک درمان گیاهی مفید برای عفونت ریه و کاهش سرفه استفاده از دانه بارهنگ به همراه اسفرزه، سه پستان، قدومه و تخم مرو است. ترکیب این دانه‌های گیاهی به خروج خلط از سینه کمک می‌کند و چنانچه ریه شما خلط غلیظ و سفت داشته باشد، به رقیق شدن خلط و خروج راحت‌تر آن کمک می‌کند. همچنین به دلیل طبع خنکی که دارد، در فرونشاندن تب موثر است.

۴. کاهش سوزش معده و بهبود رفلاکس معده: رفلاکس معده و سوزش معده یکی از مشکلاتی است که بسیاری افراد با آن درگیر هستند. یکی از بهترین درمان‌های خانگی و بی‌خطر برای بهبود این حالت، استفاده از ترکیب یک لیوان عرق نعنا و یک قاشق مرباخوری تخم بارهنگ به همراه یک قاشق عسل است. بهترین زمان مصرف این معجون مفید نوشیدن آن یک ساعت بعد از خوردن غذا است که باعث کاهش ناراحتی‌های گوارشی در طول روز می‌شود.

۵. درمان یبوست: از دیگر خواص تخم بارهنگ در طب سنتی کمک به درمان یبوست است. دانه‌های بارهنگ خاصیت ملین دارد و مصرف آن به رفع یبوست خفیف کمک می‌کند.

۶. درمان اسهال: جالب است بدانید دانه‌های بارهنگ به درمان اسهال به وی‍ژه اسهال ناشی از ازدیاد رطوبت مزاج و بلغم نیز کمک می‌کند. به این منظور مقدار دو قاشق سوپ‌خوری تخم بارهنگ را همراه با مقداری نبات سوخته میل کنید.

۷. برطرف کردن التهابات موضعی: مالیدن خمیر تهیه شده از دانه‌های بارهنگ مخلوط با روغن زیتون برای برطرف کردن التهابات موضعی مفید است.

۸. برطرف کردن خون موجود در ادرار: در طب سنتی از برگ و تخم بارهنگ برای درمان و برطرف کردن خون موجود در ادرار استفاده می‌شود. به این منظور لازم است، تخم بارهنگ را به همراه برگ آن دم کنید و بعد از صاف کردن، آن را در نصف استکان شربت زرشک حل کرده، بعد از غذا بنوشید. همچنین جوشانده دانه بارهنگ به رفع بیماری‌های التهابی کلیه و مثانه کمک می‌کند.

نحوه مصرف دانه بارهنگ: برای استفاده از خواص تخم بارهنگ بایستی دانه‌ها را در یک فنجان آب جوش هم زده و میل شود.

مقدار و مدت مصرف:

• کودکان زیر ۲ سال: حدود یک گرم
• ۲ تا ۱۲ سال: دو و نیم گرم
• افراد بالای ۱۲ سال: پنج گرم، چهار بار در روز مصرف شود

موارد احتیاطی و منع مصرف تخم بارهنگ:

•  با وجود گسترده بودن خواص تخم بارهنگ، استفاده از آن در دوران بارداری و شیردهی بایستی با احتیاط همراه باشد، زیرا روغن موجود در دانه که شباهتی به روغن خردل
  دارد، باعث تحریک رحم می‌شود و با حالت مسهلی که ایجاد می‌کند، ممکن است برای مادر و جنین ایجاد خطر کند.
•  توجه داشته باشید، در هنگام مصرف تخم بارهنگ، بایستی آب و مایعات به مقدار زیاد مصرف شود، تا موسیلاژ روی سطح دانه‌ها، به خوبی بتوانند آب جذب کنند و متورم شوند و از متراکم شدن در معده و روده جلوگیری شود. در صورت مصرف ناصحیح ممکن است باعث درد شکمی یا انسداد شود.
•  برخی افراد به روغن موجود در تخم بارهنگ حساسیت دارند و باعث بروز آلرژی، التهاب و درماتیت در افراد حساس می‌شود.تداخلات دارویی: گیاه بارهنگ با دارو‌های ضد اسهال مثل قرص دیفنوکسیلات و فرآورده‌های حاوی ترکیبات شبه مرفین به علت امکان انسداد روده نباید مصرف شود.